Dünyada ve Türkiye'de Oto CNG (Doğalgaz)

Detaylı bilgi için: http://www.odider.org/

 

TÜRKİYE’ DE CNG KULLANIMI VE DOĞALGAZLI ARAÇ PARKININ GELİŞTİRİLMESİ

Rasim Acar

Odider Oto Doğalgaz Derneği

Ferahevler Mah. Adnan Kahveci cd. Girne

sok 2/2

Sarıyer İSTANBUL

racar@odider.org

Özet :

Türkiye’ de yükselen kişibaşına gelirin etkisi daha fazla ürün talebi, daha fazla taşıma, daha fazla araç sahipliği gibi artan konfor istekleri gibi bireysel ve kurumsal ihtiyaçlar ön plana çıkarmaktadır. Sanayi ve ticaretin büyümesi yük ve yolcu taşımacılığının alt yapısının genişlemesi ile mümkün olabilmektedir. Türkiye bir taraftan ticaret ve sanayide taşımacılık maliyetinde rekabet üstünlüğünü yükseltecek ucuz bir araç yakıtına ihtiyaç duyarken aile bireyleri ise yüksek akaryakıt fiyatlarından kaynaklanan yük ve yolcu taşımada yüksek maliyetlerinin etkisinden rahatsızdır. Akaryakıttan kaynaklı dolaylı vergiler olan ÖTV ve KDV, Devlet vergi gelirlerinde çok yüksek paya sahiptir. Şehirlerde yaşayan nüfusun toplu taşımaya yönelmesinin teşvik edilmesi ucuz ve modern bir toplu taşımanın sağlanması ile mümkündür. Akaryakıt ithalatımızın dış ticaret açığımıza etkisi giderek artmaktadır. Petrolde yükselen fiyat baskısı ve spekülasyonların ekonomimize olumsuz etkisi, ancak, doğalgazdaki fiyat, arz güvenliği ve araç parkımızın hızla yenilenmesi gibi üstünlüklerimizle azaltılabilir.

Uzun dönemli akaryakıt politikamızın olmaması da taşımacılıkta en mükemmel alternatif yakıt olan CNG(Sıkıştırılmış doğalgaz) kullanımına yönelmeyi teşvik etmemektedir ve yol göstericilikten mahrum kalınmasına neden olmaktadır. Herşeyden önemlisi CNG, yük ve yolcu taşımacılığında temel yakıt olduğunda eksoz emisyonlarındaki azalıştan ve sıfır partikülden ilk

önce toplum sağlığı korunacak ve kısa zamanda partikül kaynaklı hastalıklar ve ağır metal etkileri azalacaktır.

Bu değerlendirmeler ve Türkiye CNG pazarının bugünkü durumu, potansiyel CNG pazarı, politika önerileri gibi değerlendirmeler 14 milyon CNG yakıtlı araç kullanan ülkelerdeki gelişme örnekleri ile karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır.

1. TÜRKİYEDE GENEL DURUM

Türkiye alternatif yakıt kullanımında 1995 yılında başlayan LPG otogazda önemli ilerleme kaydetmiştir. Bugün 3 milyonu geçen binek aracında LPG otogaz kullanılmaktadır. 8,000 adedi aşan LPG otogaz istasyonu bulunmaktadır. LPG ikinci yakıtlı araç sayısı Dünyada 11 milyona ulaşmıştır. Türkiye’ nin payı %27 gibi bir oran ile Dünyada 1. sıradadır. LPG otogazın ülkemizde büyümesinin nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir :

• Araçların yüksek yakıt tüketimleri,

• Benzin fiyatının yüksek olması

• LPG otogaz fiyatının benzine göre % 50 daha düşük fiyatı,

• Benzinli araçların kolay dönüşümü,

• LPG otogaz istasyonlarının açılması

• Başlangıçta olmaya ve daha sonra yapılan orijinal LPG 2. Yakıtlı araçtır.

LPG sadece benzinli araçlarda uygulanmaktadır.

CNG otodoğalgazın 100 yılı aşan bir geçmişi olmasına rağmen Türkiye1995 yıllarında dahi yeterli doğalgaz dağıtım şebekesine sahip değildi. Bu nedenle CNG öne çıkamadı. Ancak 2000 yılında Türkiyenin ilk CNG istasyonu İstanbul Anadolu yakasında İGDAŞ’ ın da desteği ile faaliyete geçti. Türkiye’ de CNG altyapısı ve araç parkı 2011 itibariyle şöyledir :

Araç Parkı : Otobüs : Ankara EGO İstanbul İETT

Mevcut Plan 1090 250* 15*

194 45* 50 50

Kayseri Halk otobüsleri

Kocaeli Belediyesi

Gaziantep Belediyesi

• EGO 250 Adet körüklü ihalesi

açmıştır. Kocaeli’nde 10 adet körüklü

vardır. İETT 15 adet dönüşüm yapmış ve

eski dönüşümleri iptal etmiştir.

Ayrıca, Ankara özel istasyondan ikmal yapan 650 kadar araç bulunmaktadır.

Bolu Belediyesi 10 adet çöp kamyonu ihalesi yapmıştır.

CNG istasyonları :

Kamu istasyonları :

EGO 5

Kocaeli 1

İETT 1

Özel İstasyonlar :

Bolu:1

Kayseri 2

Ankara 1

İstanbul 1

Tofaş 1

istasyon istasyon istasyon

istasyon istasyon istasyon istasyon

2. TÜRKİYE’ de CNG’ye YÖNELME ;

Türkiye yolcu ve yük taşımacılığı ve bireysel taşımalarda CNG kullanımının yaygınlaşması aşağıdaki faktörlere bağlı olarak avantajlar sağlayacaktır. :

Ø Kamu sağlığı yönünden,

Ø Ülke ekonomisi açısından,

Ø Çevre kriterleri

Ø Dış ticaret dengesi,

Ø Otomotiv sektörünün gelişmişliği

Ø Alternatif yakıt kültürü,

Ø Doğalgaz arz güvenliği nedeniyle

üstünlüğümüz, Ø Toplu taşımada ve her türlü ulaşımda

karayolu vasıtalarının yüksek payı,

Ø Akaryakıt fiyatlarının toplu taşımada ve tüketim ürünlerinin taşınmasında yüksek maliyet faktörü,

1.1 Kamu sağlığı yönünden,

Şehirlerimizde çalışan toplu taşıma araçları yüksek emisyonları ve partikülleri ile halk sağlığını tehdit etmektedir. Her tipteki şehiriçi taşımacıların sadece ekonomik nedenler ile yöneldikleri yüksek emisyonlu ve sağlığı dikkate almayan araçlar birçok hastalığın görülme sıklığını arttırmıştır. Sigaranın insanlara verdiği zarar kadar havaya karışan yakıt emisyonlarıda zararlıdır. Türkiye’ de sigaranın zararları için gösterilen hassasiyet araç emisyonları için gösterilmemektedir. Yakıt olmayan maddeleri kullanan araçlara açıkça göz yumulmaktadır. Bu açıdan CNG sıfır partikül değeri ve düşük emisyon gazları ile halk sağlığımızı koruyacak yakıttır.

2.2 Ülke ekonomisi açısından,

Petrol türevi yakıtlar ile kıyaslandığında örneğin motorine göre ithal fiyatı 6 kat daha ucuzdur (1300/220 $ ). 40 milyara dolarlık petrol faturamızın CNG kullanarak aşağıya çekilmesi mümkündür. Bir başka yönden imzalanmış doğalgaz anlaşmalarımızdan kaynaklanan satın alma yükümlülüklerimiz de CNG kullanımı ile dengelenebilir.

2.3 Çevre kriterleri,

Türkiye, KYOTO anlaşmasının yükümlülükler tarafında olmasa da 2012’ den sonra geçerli olacak anlaşmayı muhtemelen imzalayacaktır. Bu anlaşmanın ise yakıtlar ile ilgili sıkı emisyon kriterleri içermesi beklenmektedir. Kotayı aşanlara Karbon vergisi, emisyonu yüksek araçlara yüksek vergi gibi birçok caydırıcı yaptırımlar uygulanacaktır. Bugün satın alınan araçların yakın gelecek olan 2 yıl sonra çevre maliyetlerinin özellikle toplu

taşımacılar yönünden önemlidir. Belediyelerin dünyada uygulandığı gibi halkın yoğun olduğu bölgelere yüksek emisyonlu araçları almamaları gibi yaptırımlar da söz konusu olacaktır.

2.4 Otomotiv sektörünün gelişmişliği:

Ülkemizde Dünyada üretim kapasitesi ve çeşitliliği yönünden ilk sıralarda bulunan bir otomotiv sektörü kurulmuştur. Yan sanayinin gelişmişliği uluslararası otomotiv üreticilerinin de Türkiye’ de üretim yapmasını cazip hale getirmiştir. Türk otomotiv sektörü 2004 yılından itibaren CNG otobüsü üretmektedir. Halen 4 firma tarafından üretilen CNG otobüsleri her pazarda rekabet edecek kalitededir. Dünyada lider üreticilerin sistemlerini kullanmakta ve rakiplerine göre maliyet avantajları ile öne çıkmaktadırlar. EGO ve Kayseri’ de kullanılan otobüsler yerli üretimdir.

 

Türkiye’ de yüksek miktarda üretilen Fiat CNG yakıtlı Doblo ve Fiorino Dünya pazarlarının aranan panelvanıdır.

 

2.5 Alternatif yakıt kültürü,

CNG’ nin Ankara, Kayseri ve Kocaeli’ nde toplu taşımacılıkta kullanımında halkın tepkisi tamamen olumlu yöndedir. CNG kullanımının başta hava kirliliğinin azaltılması açısından yararlı olduğunu her kesim tarafından iyi anlaşılmıştır.

2.6 Doğalgaz arz güvenliği nedeniyle üstünlüğümüz,

Türkiye’ ye ithal edilen doğalgazda çoklu giriş kapısı ve güvenilir kaynak ülkelerine sahiptir. Tüketimimizin 2 katı kadar uzun

dönemli anlaşmalarımız bulunmaktadır. Transit geçiş ülkesiyiz. Avrupa pazarına giriş için projeler üretilmektedir. CNG yakıtını tercih edenlerin dikkat edecekleri en önemli konu olan arz güvenliği Türkiye için en yüksek düzeydedir.

2.7 Toplu taşımada ve her türlü ulaşımda karayolu vasıtalarının yüksek payı, Türkiye her türlü taşıma talebinin en büyük payını karayolu taşıtları ile gerçekleştirmektedir.Şehirlerde

• Belediye otobüsleri

• Halk otobüsleri,

• Minibüsler,

• Belde otobüsleri,

• Taksiler

Olarak kara taşıtları ile taşımacılık yapılmaktadır.

 

Özellikle İstanbul gibi metropol şehirlerde artık trafik yoğunluğu özel araç kullanımından ister istemez uzaklaşmamıza neden olmaktadır.

 Şehrin yolcu taşımacıları toplu taşımada gösterdikleri yolcu odaklı çalışmaları ancak kârlı çalıştıklarında sağlayabilmektedirler. İstanbul’ da fert başına toplu taşıma harcaması oldukça yüksek olmasına rağmen toplu taşımada kalitenin fiyata oranla yüksek olduğunu söylemek mümkün değildir. CNG ile sağlanacak yakıt harcamalarındaki tasarrufa ÖTV indirimi ile de destek verilir ise araçlar çağdaş seviyeye yükselirken 140 Yıllık İETT ve diğer özel operatörler vatandaşı özel aracından indirecek kaliteye ulaşırlar. Halen özel araçlar trafik yoğunluğu nedeniyle veya gelir seviyesinin yetersizliği sebebiyle kullanılmamaktadırlar.

 

1.1 Akaryakıt fiyatlarının toplu taşımada ve tüketim ürünlerinin taşınmasında yüksek maliyet faktörü,

. İstanbul toplu taşıma araç parkına bakarsak 2010 yılı sonu itibariyle Otobüs Yolcu Yolcu Miktarı Miktarı başına Adet Mil.Yol. Yakıt (TL) İETT 2750 600 0,450 ÖHO 2050 600 0,350 TOPLAM 4800 1,200 0,400

40 kuruş yolcu başına yakıt gideri, gelirin yaklaşık % 35 kadarıdır. CNG kullanarak sağlanacak tasarruf yolcu başına 20 kuruş olacaktır. Halk otobüsünün 50,000 lt- m3 motorin veya CNG kullanacağı varsayımıyla (3,9 TL- 1,9 TL=2,0 TLX50,000= 100,000 TL)’ dir.

Yıllık 100,000 TL yakıt tasarrufu

toplu taşımanın kalitesinin artışını ve sektörün çağdaş seviyeye ulaşmasına

destek olacaktır. Bu fiyatın içinde 1,1 TL/m3 ÖTV+KDV dahildir.

8. GELECEK PLANI

Türkiye’ de CNG sisteminin yerleşmesi ve gelecekte aynı sistemin Hidrojen altyapısını oluşturması için öncelikle strateji ve eylem planlarında açıklanan konuların gerçekleşmesi için çalışma başlatılmalıdır. İlk olarak millî yakıt politikamız kendi çıkarlarımıza ve halkımıza hizmet edecek şekilde belirlenmelidir. Buna bağlı olarak taşıma ve otomotiv sektörleri ile CNG yakıtının kullanımı konusunda stratejik kararlar alınmalıdır. Altyapı kurulması ile ilgili yasal prosedürlerde engelleyici ve yönlendirici ortadan kaldırılmalıdır.

9. TEŞVİKLER

CNG kullanımının önünü açmak için Devlet Teşvikleri verilmelidir.

9.1 Toplu taşımcılık yapan kamu ve kamuya hizmet veren özel kuruluşlara CNG ÖTV’ sinden muafiyet yada indirim tanınması,

9.2 CNG ikmal istasyonlarının altyapı yatırımlarını yapan özel sektör kuruluş-larına yatırım amortismanı için vergi indirimi sağlanmalı,

9.3 CNG yakıtlı ticari araç veya binek araç alan kişi ve özel sektör kuruluş-larına ÖTV indirimi sağlanmalıdır.